OHSAD Genel Başkanı Dr. Reşat Bahat, 25 Aralık’ta Habertürk’te yayınlanan Noyan Doğan’ın hazırladığı Bakış programına katıldı. Programda Doğan’ın sorularını yanıtlayan Bahat, sağlık ekonomisi ve sağlıktaki gelişmeler ile ilgili görüşlerini aktardı ve 2017 değerlendirmesi yaptı.

2017 yılı nasıl geçti?
2016’dan daha istikrarlı, daha iyi geçti ama döviz dalgalanmaları, enflasyon derken yine kayıp bir yıl.

Döviz arttı siz de hastane fiyatlarına, tedavi fiyatlarına zam yaptınız…
Evet, Türkiye gibi zam yaptık. Bizde de bir sağlık enflasyonu var ve maalesef yüzde 15’in altında değil. Türkiye’de özel sağlık kuruluşları hizmetlerinin yüzde 42’sinden, büyük hastaneler yüzde 60’ından hiç fark alamıyor. Kalp ameliyatı, organ nakilleri, diyaliz, yoğun bakımlar derken bu durumda fark alabilecekleri kalemlere yüzde 30’dan fazla zam yaparlarsa cirolarını ancak yüzde 15 artırabiliyorlar. Yani enflasyon kadar artırabiliyorlar. O nedenle vatandaş bunu çok fazla hissetti.

Toplumun sağlık nabzı ile ilgili birtakım grafikler var, toplumsal olaylarla ilgili mutluluk değer oranlarına baktığımızda ‘din’den sonra olmak üzere yüzde 62,6 ile ‘sağlık’ ikinci sırada geliyor.
Doğru, vatandaşın sağlığını çözmeden, dini hassasiyetlerine saygı duymadan vatandaştan oy almakta zorlanırlar. Sadece ekonomi, sadece spor, sadece eğitimle dönen bir şey değil. Gördüğünüz gibi insanları en fazla mutlu eden şey sağlık ve aslında bu TÜİK’in bir anketidir ama dünyanın birçok yerinde, din çok önemli bir parametre, sağlık çok önemli bir parametre…

Ekonomi yüzde 23’te…
Aslında baktığınızda insanların hayatına ilk dokunan şey sağlık…

Oradan şöyle bir çıkarım yapabiliriz; Kamunun, Devletin ya da Hükümetin bu konuda yaptığı yatırımlarla ya da verdiği hizmetlerle, kaliteli sağlık hizmetini ucuza vermesi gerekiyor.
Kesinlikle katılıyorum. Kamunun ya da özelin ekonomik ve kaliteli sağlık hizmeti vermesinin yolunun bulunması lazım. Burada tabi siz bunu söylerken Kamunun bedava sağlık hizmeti verdiği algısını yaratıyorsunuz. Kamu en pahalı sağlık hizmetini veriyor. Çünkü Kamu ürettiği her 100 TL’lik işlem için…

Özel ve kamu hastaneleri yatak fark oranlarına da bir bakalım o zaman…
Toplam yatağın yüzde 21’ine sahibiz ama bizim 40 bin yatağımızın tamamı nitelikli yataktır. Çok kişilik odalar değildir ve otel odalarında gördüğünüz konforlar vardır. Ancak biz yatışların ve operasyonların yüzde 35’ini gerçekleştiriyoruz. Biz yataklarımızı çok verimli kullanıyoruz. Özel sektörde müthiş bir verimli yatak kullanımı vardır.

Kamu aynı verimlilikte kullanmıyor mu?
Ben buraya Kamuyu eleştirmek için gelmedim. Kamu aynı verimde kullanamaz çünkü kamu Beyt-ül Şebap’ta da bu işi yapmak zorunda. Kamunun burada yataklarını verimli kullanmayışını eleştiremem çünkü kamusal bir iştir. Karın olmadığı yerde de, çok ya da az vatandaşın bulundu yerde de hastanecilik yapacaktır.

Ameliyat dağılımına baktığımızda da yüzde 50’si sizin üzerinizde galiba…
Öyle değil, şu şekilde söyleyeyim; hastanecilikte organ nakilleri, kalp ameliyatları, bypass gibi yüksek nitelikli işler, kompleks operasyonlar vardır. Gördüğünüz gibi Türkiye’de A1 grubu ameliyatların yüzde 50’den fazlasını özel sağlık kuruluşları yapıyor. Yani vatandaşın ya da başkasının düşündüğü gibi işin kolayını yapan bir özel sağlık sektöründen bahsetmiyoruz. Çok ciddi döviz girdisi çok olan nitelikli yatırımlar bunlar… Özel sektör bu alanda hem ayakta kalabilmek için hem de sağlık turizmi ya da başka ülkelerden hasta getirmek için ciddi yatırımlar yaptı.

Bir izleyici kan, idrar tahlili ve seruma 420 TL özel hastanede para verdik, diye yazmış.
Tabii neler yaptırdığına, tetkiklerine bakmak lazım. Bir tek tetkike 2500 TL de verebilir eğer kromozom analizi yaptırdıysa…

SGK teşhis ve tedavi harcamaları var, bu herhalde kritik bir tablo…
Biz yıllardır derdimizi anlatıyoruz ama muhtemelen anlatamıyoruz. Bunu vatandaşın da siyasetin, bürokrasinin de anlaması çok önemli. Başka türlü, verilerle konuşmadığınızda sadece kendinizi acındırmış, ajitasyon yapmış oluyorsunuz.

2009 yılında özel sağlık sektörü sağlığa harcanan paranın yüzde 36’sını alırken 2015 yılında o grafiklerde gördüğünüz gibi yüzde 24’ünü alıyor. Bugün 2017 rakamları yüzde 22’nin altında… Yani sürekli eriyen bir sağlık sektörü, sürekli de artan bir kamu var. Yani siz vatandaşa SUT’a günceleme yapmadığınız zaman sizin de eleştirdiğiniz gibi özel sağlık sektörü hizmetlerine zam yapmak, güncelleme yapmak zorunda kalıyor. Bu sefer hasta beğensin ya da beğenmesin kamu hastanesine gidiyor. Biz özel sektör olarak Kamu Hastanesi bizden iyi hizmet veriyor ise vatandaşın oraya gitmesine darılamayız. Biz özel sektör olarak Kamu hastanelerinin yetersizliğinden dolayı ayakta kalan bir sektör olmak istemiyoruz. Kalitemizle ayakta kalmak istiyoruz. Ama böyle olduğunda vatandaşın seçme şansı yok. Cebinde para yoksa ve çocuğunun ateşi varsa daha fazla kuyrukta beklemeyi ya da hemen mahallesindeki hastaneye gitmek yerine daha uzaktaki bir Kamu hastanesinde daha uzun vadede alacağı bir sağlık hizmetine razı olmak zorunda kalıyor. Bu siyaseten de memnuniyetsizliği doğruyor.

SUT fiyatlarının 2007’den beri artmadığını söylüyorsunuz…
Evet, 2007’den bu yana bazı kalemlerinde artış yaptıklarını ifade etseler de toplamında hiçbir artış olmayan bir iş. Yani muayene, tahlil gibi işlemlerde, çok yapılan muayenelerde ya da operasyonlarda artış yapmadığınızda bu hiçbir şeye yansımıyor.

Dövizin, enflasyonun, kiraların, elektriğin artışına bakın, yüzde yüzün üzerinde bir artış olmuş. 2017 yılı itibari ile bize 2007’de verilen 100 TL, 45 TL’ye kadar gerilemiş. Şu anda muhtemelen 42 TL’ye gerilemiş. Kamunun SUT’tan verdiği 100 TL 42 TL değerinde.. Hala 4200 TL’ye göğüs kafesini açıp fark almadan bypass ameliyatı yapıyorsunuz. Hasta yoğun bakımda, tek kişilik özel odalarda kalıyor. Fark almayacaksınız. Bunu doktora verseniz vay, anesteziye verseniz vay, hastane alsa vay, hemşireye verseniz vay… Bununla nasıl olacak bu işler?

Peki, bu SUT’un artmamasının bir nedeni var mı?
Nedeni şu; işleyen makineyi tamir etme! Yani şu anda öyle ya da böyle yürüyen bir sistem var… Mantığın bu oluyor olması lazım. Çünkü bize de söylenen bu… Giden bir sistem var, eğer batmaya başlarlarsa ki batıyor işte… 140’tan fazla hastane kapanmış… Bunların bir kısmı tabiî ki basiretsizlikten kapanmış olabilir ama 140’tan fazla hastanenin kapanmış olması çok önemli. 560 hastaneye 2 yıldır takıldı, daha fazla artmıyor. Çünkü kapananlar ve açılanlar birbirini dengeliyor.

Sağlık Uygulama Tebliği (SUT)’un ne olduğunu soruyorlar?
Kamunun sağlık hizmetlerinin her bir birim işlem başına ödediği para.

SUT’a yüzde 50 zam yapılırsa ne olur?
Kamu işlemleri için 100 TL SGK’dan almış, genel bütçeden de para almış fakat yıl sonu geldiğinde 55 TL açık vermiş, siz tekrar 55 TL’yi kamu hastanelerine vermişsiniz. Üniversite hastaneleri açık vermiş üniversitelere de vermişsiniz. Çünkü kapatacak haliniz yok. Bunlara dünya kadar ürün satan firma var. Onların da iflas etmeleri anlamına gelir. Kamuya haciz gidemeyeceğine göre siz kamuya bunu vereceksiniz.Yani siz aslında SUT’a yüzde 50 artış yapsanız bir cebinizden değil de öbür cebinizden vermiş olacaksınız. Eğer Sosyal Güvenliğin ödediği para yetmiyorsa bunu genel bütçeden karşılamak yerine Sosyal Güvenlikten harcasak, SUT’a yüzde 50 zam yapsak toplamında kamunun cebinden çıkacak para 4,5 milyarı geçmiyor. Özel sektöre verilen paranın yüzde 50’sidir. Onun dışındaki parayı kamu zaten veriyor.

SUT’a zam yapılmamasının temel nedenlerinden bir tanesi bunu sizin vatandaşa yansıtacak olmanız ve daha fazla bir para ile karşı karşıya kalma durumu…
Vatandaş bu enflasyonu çok yüksek oranda hissederse… Özel sağlık sektöründen vatandaş çok memnun. Kamunun hizmetlerinden de memnun.

Ama orada bir düşüş var…
Özel sektörde de kamuda da bir memnuniyet düşüşü var. Kamudaki düşüşün sebebini çok bilmiyorum ama özel sektördeki memnuniyet düşüşünün SUT’a güncelleme gelmeyince doğal olarak… Hele hele hizmetinizin yarısından hiç fark alamıyorsanız, ki özel hastaneler sundukları hizmetlerin yüzde 42’sinden hiç fark alamıyorlar çünkü fark almaları yasak. Doğal olarak yüzde 58’lik kısmına iki kat zam yapsalar yüzde 15’e yakın olan enflasyonu anca karşılıyorlar. Yani yüzde 30 zam yapsalar ancak karşılıyorlar. Tamam bu zammı zaten yapamıyorsunuz ama yaptığınızda da vatandaştan ciddi bir memnuniyetsizlikle karşı karşıya kalıyorsunuz. Haklı olarak ekonomik sıkıntıları çok fazla… Ama eğer vatandaşın bizden memnun kalmalarını istiyorlarsa, ki siyaset bunu çok istiyor çünkü neticede tüm bunların mimarı Ak Parti döneminde oldu. Bu anlaşmaların hepsi Ak Parti döneminde oldu. Ben inanıyorum ki hükümet bunu çok dikkate alacak. Bizden memnun olmaları siyasetten memnun olmaları anlamına geliyor. Bu yönde sesimizi daha çok duyurmamız lazım ama burada aslında vatandaşa da çok görev düşüyor. Neticede vatandaşımız 100 Milyon kez bizden hizmet almış. Bu çok ciddi bir sayı ve bu muayenelerin de yüzde 90’ından fazlasında ciddi bir memnuniyet var. Para vermesi halinde bile memnuniyeti var. Özel hastaneler, özel sağlık kuruluşları çok ciddi bir alternatif ve yok olduğunda ya da eksildiğinde çok ciddi sıkıntılar çekecek. Vatandaş da sıkıntı çekecek, devlet de bunların tekrar güven kazanılıp özel sektöre yaptırılması noktasında o da sıkıntı çekecek. Bir hastaneyi planlıyoruz, düşünüyoruz, 5 yılda hayata geçirebiliyoruz. Demek ki bizim memleketin 10 yılını görmemiz lazım ki bu yatırımları yapalım. Bu güven kaybı olursa bu hastaneleri bir gecede, iki gecede yapamadığımız için bugün bozulan düzen ancak 10 yıl sonra düzelir. Bu konudaki iyi niyetimizi, bu konudaki devletimize güvenimizi muhafaza ettik ama 3 yıldır düzenli olarak zarar ediyoruz. Türkiye’nin o vatandaşın gördüğü, çok sevdiği büyük sağlık zincirleri, dünya çapına ulaşmış sağlık zincirleri Türkiye’deki operasyonlarından zarar ediyorlar. Tabi ki bir şirket sahibi ortalıkta ben zarar ediyorum, diye bağıramaz. Neticede onların bankalarla, bir sürü işyerleri ile işleri var ama ben bir dernek başkanı olarak söylüyorum. Zarar ediyorlar. Yani lütfen bu şekilde olmasın, bu düzeltilsin.