Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından Sağlık.Net Online ve e-Nabız Hakkında 2016/6 Sayılı Genelge yayımlandı.
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü
Sayı: 67523305/719/2347 26/04/2016
Konu: Sağlık.Net Online ve e-Nabız
GENELGE
2016/6
Bilindiği gibi Anayasamızın 56 ncı maddesi “Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler. Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir.” hükmünü âmirdir.
Bu görev, 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin, Bakanlığın görevlerini belirleyen 2 nci maddesinin birinci fıkrasındaki “herkesin bedenî, zihnî ve sosyal bakımdan tam bir iyilik hâli içinde hayatını sürdürmesini sağlamak” hükmü ile Sağlık Bakanlığı’na verilmiştir. Diğer taraftan mezkûr Kanun Hükmünde Kararname’nin 11 inci maddesi ile, sağlık alanında kullanılan bilişim sistemleri ve iletişim teknolojileri ile ilgili ülke çapında politika, strateji ve standartları belirlemek, sağlık bilişimi ve teknolojisi alanında çalışacak kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilerin uyacakları kuralları belirlemek, uygulamak, gerektiğinde bunların yazılım ve ürünlerinin uygunluğuna karar vermek görevleri Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü’ne verilmiştir.
Anılan bu mevzuat çerçevesinde; kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbi teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi ile sağlık hizmetlerinin planlanması, yönetimi ve finansmanı konularında verimi ve işlevselliği arttırmak amacıyla, kişisel sağlık verilerinin gizlilik, güvenlik, bütünlük ve mahremiyeti korunarak Sağlık.Net Online Sistemi ve bu sisteme bağlı olarak çalışarak ilgili kişilerin kendilerinin veya yetki verdikleri üçüncü kişilerin sağlık verilerine erişimini sağlayan Kişisel Sağlık Kaydı Sistemi (e-Nabız) geliştirilmiştir. Bu sistemler sayesinde kişiler kendi sağlık durumları ile ilgili doğrudan bilgi sahibi olacak, bu bilgiler ışığında sağlıkları ile ilgili kararlara katılmak suretiyle kendi sağlık durumlarını yönetecek, teşhis ve tedavi süreleri kısaltılarak gereksiz tetkik tekrarlan önlenecek, bu suretle sağlıkları ve ekonomik çıkarları korunacak, tüm bunlara ilâveten ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır.
Başta devletin mâli menfaatleri ve kamu sağlığı güvenliği olmak üzere birçok açıdan büyük önem arz eden bu sistemlerin geliştirilmesinde, hukuka uygunluk unsuruna ve kişilerin mahremiyetinin korunmasını sağlayacak güvenlik önlemlerine en üst düzeyde dikkat edilmektedir.
Nitekim 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun 30 uncu maddesinin altıncı fıkrası ile 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’nun 3 üncü maddesinin (f) fıkrası değiştirilerek, “Herkesin sağlık durumunun takip edilebilmesi ve sağlık hizmetlerinin daha etkin ve hızlı şekilde yürütülmesi maksadıyla, Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarınca gerekli kayıt ve bildirim sistemi kurulur. Bu sistem, e-Devlet uygulamalarına uygun olarak elektronik ortamda da oluşturulabilir. Bu amaçla, Sağlık Bakanlığınca, bağlı kuruluşları da kapsayacak şekilde ülke çapında bilişim sistemi kurulabilir.” hükmü vaz edilmiştir. Keza, 6698 sayılı Kanun ile yeniden düzenlenen 663 sayılı KHK’nm 47 nci maddesinde, Bakanlığın bilgi toplama, işleme ve paylaşma yetkisi tanzim edilmiştir.
Buna göre sağlık hizmeti almak üzere kamu veya özel sağlık kuruluşları ile sağlık mesleği mensuplarına müracaat eden kişilere ait verilerin, sağlık hizmetinin verilmesi, kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbi teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetlerinin planlanması ve finansmanı amaçları ile Bakanlık tarafından işlenebileceği, toplanan ve işlenen bu verilere ilgili kişilerinin kendilerinin veya yetki verdikleri üçüncü kişilerin erişimlerinin sağlanacağı bir sistemin kurulacağı öngörülmüştür.
Sağlık.Net Online Sistemi ve bu sisteme bağlı çalışarak, ilgili kişilerin kendilerinin veya yetki verdikleri üçüncü kişilerin sağlık verilerine erişimini sağlayan e-Nabız aracılığı ile kişilerin kendi sağlık durumları ile ilgili bilgi sahibi olmaları, bu bilgiler ışığında sağlıkları ile ilgili kararlara katılmak suretiyle kendi sağlık durumlarım yönetmeleri, tetkik tekrarlarını önlemek suretiyle teşhis ve tedavi sürelerinin kısaltılması ve bütünleşik bir sağlık hizmeti sağlanması hedeflenmiştir.
Kişilerin kendi kayıtlarına erişimleri www.turkiye.gov.tr adresindeki e-Devlet kapısından kişisel e-Devlet şifreleri, elektronik imza veya mobil imza kullanılmak suretiyle güvenli kimlik doğrulama prosedürleri tamamlanarak sağlanmaktadır. Ayrıca kişilerin e-Devlet kapısından bizzat kendileri tarafından sisteme kaydedilebilecek GSM numarasına gönderilmekte olan “tek kullanımlık erişim kodu” ile de kendi sağlık kayıtlarına erişim izni vermesi mümkün olabilecektir. Bu hususla ilgili ayrıntılı bilgi http://enabiz.gov.tr adresinde bulunmaktadır.
Kişilere tıbbî görüntüleri dahil kendi sağlık kayıtlarını göstermeyi sağlayan e-Nabız’da kişi bilgileri şifrelenerek gizli hâle getirilmiş (kriptolanmış) olarak saklanmakta, sistem sağlık verisini üreten hizmet sunucusu ile hizmeti alan kişi arasında güvenli bir iletişim altyapısı sunma görevi üstlenmektedir.
Veriler, kişinin kendisi ve yine sistem üzerinden bizzat izin verdiği diğer kişiler tarafından görüntülenebilmekte, verilen izin geri alınabilmekte, müdavi hekim, konsültan hekim ya da kişinin kendisi haricinde üçüncü bir kişi sisteme yeni kayıt ekleyememektedir. Kişinin sağlık verilerine yapılan erişimlere ait kayıtlar görüntülenebilmektedir. Süreci tamamlanmış ve kapatılmış geçmiş kayıtlarda değişiklik yapılmasına izin verilmemektedir. Özetle, e-Nabız ile kişinin kendi elektronik sağlık kaydını yönetme imkânı sunulmaktadır.
Sistemin amacına uygunluğunun temini bakımından sağlık hizmeti sunucuları ve yazılım üreticileri dahil tüm tarafların, Bakanlığımızca ilan edilen standart ve kılavuzlara uygun davranması zorunludur. Sistem hakkında ayrıntılı bilgiye https://enabiz.gov.tr adresinden, yazılım üreticileri için hazırlanan Entegrasyon Kılavuzlarına https://sys.sagliknet.saglik.gov.tr/dokumanonline adresinden ve sistemlerle ilgili teknik destek ve danışmanlık hizmetlerine Genel Müdürlük web sitesinde yayımlanan iletişim bilgileri dokümanından erişilebilmektedir.
Sistemin işleyişi ve yazılım entegrasyon süreçlerinin doğru tesis edilmesi ve yönetilmesi, veri sahibinin doğru, tam ve güvenilir bilgiye zamanında erişmesi bakımından önem arz etmektedir. e-Nabız ile muayene, tetkik veya tedavilerin nerede yapıldığına bakılmaksızın kişinin kendi adına üretilmiş sağlık bilgilerini tamamen kendi iradesiyle yöneteceği, tıbbî özgeçmişini tek bir yerde toplayabileceği, verdiği izin ölçüsünde paylaşabileceği, kişilerle hekimleri arasında güçlü bir iletişim ağının kurulmasını sağlayacak bir sistem alt yapısı hazırlanmıştır.
Fert ve toplum sağlığının korunması, iyileştirilmesi ve geliştirilmesi sürecinde elde edilen tüm tıbbi görüntü ve dijital verilerin, acil müdahaleler dışında kişinin iznine tâbi ve lehine olmak şartıyla, müdavi hekim, konsültan hekim ya da diğer bir hekim tarafından değerlendirilebilmesi, böylelikle teşhis ve tedavi sürecine kalite ve hız kazandırılması maksadıyla ayrıca Teletıp ve Teleradyoloji Sistemi (TTS) geliştirilmiştir.
Bu çerçevede geliştirilen, dünya çapında önemi giderek artan ve büyük rağbet gören “Personal Health Record” Kişisel Sağlık Kaydı Sistemi (KSS) niteliğindeki e-Nabız ile TTS’nin temel amacı, Anayasamızın 20 nci maddesinde açıkça ifade edildiği üzere kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme hakkı uyarınca kişisel sağlık verilerini kamu güvencesi altında bütünleşik bir yapıda tesis etmektir.
Vatandaşa ait sağlık verilerinin sisteme gönderilmemesi, vatandaşımızın alacağı sağlık hizmetinde ihtiyaç anında bu bilgilere erişilemez olmasına ve dolayısıyla vatandaşımızın etkin sağlık hizmetini elde edememesine neden olacaktır. Bu durum, veri gönderimi yapmayan ilgililer bakımından hukukî sorumluluk doğurabilecektir.
Bu sebeple, dijital kayıt ve bildirim sistemlerinin kurulmuş olması kadar sürekli ve kesintisiz işlerliğini sağlamak da zaruridir. KSS ile TTS’nin bütünleşik, sürekli ve kesintisiz işlerliğini temin etmek amacı ile;
• Kişilerin, kendi tıbbî kayıtlarına erişimlerinin sağlanabilmesi için 01 Ocak 2015 tarihinden itibaren tutulan kayıtların hizmet sunucuları tarafından sisteme gönderiliyor olmasının sağlanması,
• Acil sağlık verileri başta olmak üzere kişinin kendi sağlık bilgisine erişiminin sağlanmasından, sağlık hizmeti sunucuları ve SBYS üreticilerinin sorumlu olduğunun bilinmesi,
• Tüm sağlık hizmet sunucularının üretmiş oldukları bilgilerin mekândan bağımsız olarak e-Nabız üzerinden sahibine sunulabilmesi için gerekli tedbirlerin alınması,
• e-Nabız’a entegrasyonu tamamlanmamış sağlık tesislerinin ivedilikle sisteme entegre edilerek veri gönderimine başlaması,
• Aile Hekimliği Bilgi Sistemleri’nin de e-Nabız’a entegre edilmiş ve Sağlık.Net Online Sistemi’ne veri gönderiyor olması,
• Üniversite hastaneleri ve tüm özel sağlık hizmeti sunucularında kullanılan yazılımların e-Nabız ile entegrasyonlarının tamamlanarak veri gönderiyor olması, gerekmektedir.
2015/5 sayılı Genelge yürürlükten kaldırılmıştır.
Genelgenin aslı için: Sağlık.Net Online ve e-Nabız Hakkında 2016/6 Sayılı Genelge
